Si do të jetë tingulli i implantit tim koklear?
Që nga implantimi i parë koklear në vitin 1977 është zhvilluar teknologjia e implanteve kokleare dhe me të edhe të kuptuarit e të folurit dhe cilësia e tingullit me implantin koklear. Studimet e tanishme simulojnë tingullin e implanteve kokleare.
Ekspertët e dinë nga përvoja praktike se pjesa më e madhe e kandidatëve për implante kokleare kanë dy pyetje kryesore: e para është, “Sa mirë do të dëgjoj?” dhe e dyta “Si do të jetë tingulli?” [1]
Ti përgjigjesh pyetjes për kuptueshmërinë e të folurit nuk është e thjeshtë. Janë të shumtë faktorët e ndikimit që luajnë një rol. Megjithatë, ne mund të vlerësojmë të paktën kuptueshmërinë e të folurit dhe më pas ta shprehim atë në vlera numerike. Ne mund të përshkruajmë vetëm tingullin pak a shumë me fjalë të bukura ose duke e krahasuar me tingujt zanorë të njohura.
Psikologu i njohur për zhvillimin Michael F. Dorman, profesor i merituar për Shkencat e Gjuhësisë, Dëgjimit dhe të Folurit, i ka trajtuar këto çështje nga një prespektivë shkencore për disa dekada. Në fillim ka studiuar ndikimin e faktorëve të ndryshëm teknikë mbi të kuptuarit e të folurit me implantet kokleare në grupe kërkimore të ndryshme. Ai shpjegon mundësitë që ai po përdor tani për të studiuar tingullin e implanteve kokleare: Pacientët me implante kokleare të cilët janë të shurdhër në njërën anë të veshit kanë hapur një dritare për studiuesit për t’iu përgjigjur pyetjes që kanë pothuajse të gjithë kandidatët për implante kokleare: Si do të jetë tingulli i implantit tim koklear?
[2] Rezultatet e studimeve të tij më të fundme [3] [4] janë inkurajuese: për përdoruesit e implanteve kokleare me elektroda të shkurtër, tingujt e implantit koklear janë më akut në krahasim me dëgjimin natyral. Megjithatë, për disa përdorues të implanteve kokleare me elektroda të gjatë, implanti koklear ka një tingull pothuajse ose plotësisht të njëjtë me dëgjimin natyral, ndërsa të tjerët e perceptojnë tingullin e implantit koklear si pak a shumë të mbytur, ndonjëherë edhe më pak të qartë se dëgjimin natyral në veshin tjetër.
"Në kërkim të një Mickey House" – përshkruaj ose krahaso imazhet zanore
Një nga të parit e këtyre studimeve krahasuese ishte Sandra Prentiss me kolegët e saj shkencëtarë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Ata bashkëpunuan me një përdorues të implantit kokelar në të cilën elektroda e implantit koklear mbulonte pothuajse të dy rrotullimet e kokleas ku dëgjimi i mbetur u ruajt pothuajse i pandryshuar në të gjitha tonalitetet pas implantimit. Dhjetë vite më parë, si pjesë e një rasti studimi, grupi shkencor i ka kërkuar këtij përdoruesi të krahasojë perceptimin e tonalitetit me implantin koklear me atë të dëgjimit natyral të mbetur në të njëjtin vesh. Rezultatet konfirmuan caktimin e tonit individual në pika specifike të kokleas dhe kështu rëndësinë e elektrodave të gjatë. Për tingujt me intensitet të ulët, u tregua gjithashtu efekti i zgjidhjes së përkohshëm në perceptimin e tonit duke konfirmuar kështu efektivitetin e të ashtuquajturës kodifikimi i strukturës fine. Si rrjedhojë, ky rast studimor nuk jep asnjë informacion në lidhje me ndjesinë e tingullit.
Weller dhe kolegët e tij treguan se: Përdoruesit e implanteve kokleare në të cilat vendosen elektroda shumë se 360 gradë treguan të kuptuarin e të folurit më të mirë ndërsa me elektrodat të vendosura më pak se 360 gradë tregojnë të kuptuarin e të folurit më të dobët.©adaptiert von Weller et al. 2023
Më pas kjo çështje u trajtua nga shkencëtari amerikan Michael F. Dorman së bashku me të tjerë shkencëtarë, kolegë të tij në studime të ndryshme në bashkëpunim me përdorues të implanteve kokleare me dëgjim normal dhe natyral në njërin anë të veshit.Implantet kokleare tek pazientët e shurdhër në njërin anë të veshit u kryhen për herë të parë në vitin 2003 në kuadër të një studimi europian dhe sot janë një proçedurë në shumë shtete përfshirë Austrinë [6]. Në fillim, disa ekspertë dyshonin se ndjesia e tingullit e krijuar në mënyrë artificiale nga implanti koklear ishte në përputhje me ndjesinë e tingullit natyral në anën tjetër të veshit. Megjithatë, Dorman dhe kolegët e tij u kërkuan këtyreve përdoruesve me implante kokleare të krahasojnë me saktësi tingullin që vjen nga implanti koklear me dëgjimin natyral nga ana tjetër e veshit. Ata përdoren disa fjali të shkurtra si një sinjal akustik. Këto janë punuar më pas teknikisht për veshin që dëgjon normalisht deri sa pjesëmarrësit në studim e përshkruanin tingullin e njëjtë me tingullin e papërpunuar të implantit koklear.
Në hyrjen e një prej botimeve e përfunduara, shkencëtarët shkruajnë se kishin pritur tingujt e Mickey House-it ose robotit nga imitimet e tingullit e zhvilluar në këtë mënyrë. Këto janë përshtypje që disa i përdorin akoma sot për të përshkruar tingullin e një implanti koklear kur kandidatët apo të interesuarit kërkojnë informacione rreth kësaj. Megjithatë, tingulli i implanteve moderne kokleare është me sa duket shumë më natyral sesa supozohej më parë! Sipas Dorman-it, sinjali i të folurit e stimulimit të tingujve ishte kryesisht pak i ngjirur. [7] [8]. Disa pjesëmarrës në këtë studim e vlerësuan madje tingullin e implantit koklear plotësisht të njëjtë me tingullin natyral tek veshi tjetër- ky ishte veçanërisht rasti për disa përdorues të implanteve MED-EL me elektroda të gjatë.
Simulimi tregon: Implantet kokleare riprodhojnë tingull natyral!
Shkencëtarët kanë zhvilluar simulime të ndryshme për të bërë më të kuptueshëm efektet e parametrave teknik. Megjithatë, kjo gjithmonë është trajtuar si çështje krahasimi: elektrodat e gjatë apo të shkurtër, pak a shumë banda të frekuencës me ose pa informacione mbi strukturën e rafinuar. Bëhet fjalë për një informacion të rëndësishëm jo vetëm për grupet e zhvillimit: Kandidatët për implantet kokleare mund të përdorin këto simulime për të vendosur se cila karakteristika të implantit koklear ata mund tu kushtojnë vëmëndje të veçantë. Megjithatë, këto simulime nuk mund të japin një ndjesi të tingullit aktual të një implanti koklear! Simulimet e reja nga eksperti i implanteve kokleare Michael F. Dorman dhe kolegëve të tij synojnë të bëjnë pikërisht këtë. Në shpjegimet e tyre, ata nënvizojnë
?. [11]
Gjatësia e elektrodës: si karakteristikat teknike ndikojnë tek tingulli
Shkencëtarët nxituan të zhvillonin shembuj të tingujve për të ndihmuar personat me dëgjim normal për të kuptuar ndikimin e çdo karakteristikë teknike të implanteve kokleare, veçanërisht ndikimin e gjatësisë së elektrodave. Veshi i mesëm i njeriut përdor “kodifikimi i vendit”: tone të ndryshme u caktohen vendeve specifike tek koklea. Me një implant koklear, janë të dëgjueshme pikërisht një gamë e tingujve që ekuivalenti i të cilit arrin elektrodën e implantit koklear brenda kokleas. Prandaj, është veçanërisht e rëndësishme që gjatësia e elektrodës të përputhet sa më afër e mundur me gjatësinë e kokleas. Për kandidatët e implanteve kokleare ose përdoruesve me një koklea tipike, fabrika austriake MED-EL është e vetmja që ofron elektroda që janë mjaft të gjata deri në (32 milimetra) për të arritur në mënyrë të barabartë pikat për tone të larta dhe ulëta.
Për shembull, një elektrodë e gjatë vetëm 24 milimetra nuk arrin më shumë se tre notat muzikore e gamës së frekuencës të një koklea tipike të parritshme! Për ti bërë të dëgjueshëm të gjithë tingujt, prodhuesit përdorin truke të quajtura “zhvendosja e frekuencës” dhe “ngjeshja e frekuencës”. Me zhvendosjen e frekuencës, tingulli me një frekuencë prej 70 hertz stimulohet ku dëgjohej fillimsht 590 hertz. Në këtë mënyrë, gjtihcka tingëllon më akute dhe kjo është e njohur si efekti Mickey Mouse. Me kompresimin e frekuencës shtesë, 7 notat muzikore të tingullit të dëgjueshëm shprehen në 4. If this were to be replicated on a piano, the piano would not only sound unpleasantly high, but also very out of tune - so, we have to assume that this is also the effect achieved with the CI.
Moreover, a shorter electrode does not only affect the sound, but it also impairs speech comprehension. Numerous scientists have demonstrated this - most recently Tobias Weller and his colleagues at Hanover University Hospital. Ata thonë se “përfitimi i [of a cochlear implant] i një implanti koklear” është më i lartë me një kënd futje (e elektrodës) [of the electrode] prej 540-630 gradësh sesa me një kënd futje më të vogël se 360 gradë, megjithëse nuk ka ulje të ndjeshme pas 630 gradësh." [10]
[1] Dorman MF, Natale SC, Baxter L, et al. Approximations to the Voice of a Cochlear Implant: Explorations With Single-Sided Deaf Listeners. Trends in Hearing. 2020;24. doi:10.1177/2331216520920079 [2] Zeitler DM, Dorman MF, Cochlear Implantation for Single-Sided Deafness: A New Treatment Paradigm. J Neurol Surg B Skull Base 2019; 80(02): 178-186. doi: 10.1055/s-0038-1677482 [3] Dorman MF, Natale SC, Butts AM, Zeitler DM, Carlson ML. The sound quality of cochlear implants: Studies with singlesided deaf patients. Otol Neurotol. 2017 Sep;38(8):e268-e273. doi: 10.1097/MAO.0000000000001449. [4] Dorman MF, Natale SC, Zeitler DM, Baxter L, Noble JH. Looking for Mickey Mouse™ But Finding a Munchkin: The Perceptual Effects of Frequency Upshifts for Single-Sided Deaf, Cochlear Implant Patients. J Speech Lang Hear Res. 2019 Sep 20;62(9):3493-3499. doi: 10.1044/2019_JSLHR-H-18-0389. Epub 2019 Aug 15. [5] Dorman MF, 2020 [6] Prentiss S, Staecker H, Wolford B. Ipsilateral acoustic electric pitch matching: a case study of cochlear implantation in an up-sloping hearing loss with preserved hearing across multiple frequencies. Cochlear Implants Int. 2014;15(3):161-165. doi:10.1179/1754762814Y.0000000066 [7] Dorman MF 2020 [8] Dorman MF 2019 [9] Dorman MF, Natale SC, Noble JH and Zeitler DM (2022) Upward Shifts in the Internal Representation of Frequency Can Persist Over a 3-Year Period for Cochlear Implant Patients Fit With a Relatively Short Electrode Array. Front. Hum. Neurosci. 16:863891. doi: 10.3389/fnhum.2022.863891
[10] „9 Gründe für die Relevanz der CI-Elektrode“, https://blog.medel.pro/de/chirurgie/relevanz-der-ci-elektrode/
[11] Quellen: Elektroden-Einführwinkel laut Studien siehe blog.medel.pro; Flex34 approximiert.
